قرن (ریشه)
ریشه «قرن» (QRN)؛ قرین بودن. شاخ. این ریشه در معانی گوناگون خودش جمعا 40 بار در قرآن کریم به‌کار رفته است.
معنای لغوی
قَرْن: (بر وزن فلس) جمع كردن.
«قَرَنَ البعيرين: جمعهما فى حبل» دو شتر را با يك طناب بست. اقْتِرَان: اجتماع دو چيز يا چيزهاست در يك معنى از معانى، گويند: زيد قرين عمرو است در ولادت، در شجاعت، در قدرت و غيره. أَوْ جاءَ مَعَهُ الْمَلائِكَةُ مُقْتَرِنِينَ زخرف: 53. يا ملائكه با او با هم بيايند.
سُبْحانَ الَّذِي سَخَّرَ لَنا هذا وَ ما كُنَّا لَهُ مُقْرِنِينَ زخرف: 13. اقران بمعنى اطاقه و توانائى است.
أَ لَمْ يَرَوْا كَمْ أَهْلَكْنا مِنْ قَبْلِهِمْ مِنْ قَرْنٍ انعام: 6. راغب گفته: قرن جماعتى را گويند كه در زمان واحد نزديك بهم زندگى ميكنند، جمع آن قرون است.
قَرِين: رفيق. قالَ قائِلٌ مِنْهُمْ إِنِّي كانَ لِي قَرِينٌ صافات: 51.
وَ مَنْ يَعْشُ عَنْ ذِكْرِ الرَّحْمنِ نُقَيِّضْ لَهُ شَيْطاناً فَهُوَ لَهُ قَرِينٌ زخرف: 36. هر كه از ياد خدا اعراض كند شيطانى بر او ميگماريم كه مصاحب اوست.
قارون: مردى است از يهود و از قوم موسى عليه السّلام إِنَ قارُونَ كانَ مِنْ قَوْمِ مُوسى فَبَغى عَلَيْهِمْ قصص: 76.
ذو القرنين: ظاهرا قرن در اين كلمه بمعنى شاخ است، ذو القرنين يعنى صاحب دو شاخ. وَ يَسْئَلُونَكَ عَنْ ذِي الْقَرْنَيْنِ ... كهف: 83 (قاموس قرآن، ج5، ص309).
ساخت‌های صرفی در قرآن
معنای جماعت
قَرن (اسم. جمع: قُرون): 20 بار
معنای قرین
مُقرِن (اسم فاعل باب افعال): 1 بار
مُقَرَّن (اسم مفعول باب تفعیل): 3 بار
مُقتَرِن (اسم فاعل باب افتعال): 1 بار
قَرین (صفت فعیل): 8 بار
علم انسانی
قارون (علم انسانی): 4 بار
ذی القَرنَین (علم انسانی): 3 بار
ریشه‌شناسی
| زبان | لفظ | لفظ با آوانویسی عربی | معنای انگلیسی | معنای فارسی | توضیح | منبع |
| قرآن | قرن | قرن | قرن | قرن: جمع کردن - شاخ | قاموس قرآن، ج5، ص: 309 | |
| آفروآسیایی | *ḳar- | قر | horn | شاخ و شیپور | ||
| سامی | *ḳarn- | قرن | horn | شاخ و شیپور | ||
| اکدی | ḳarnu OA, OB on | قَرنُ \ | [CAD ḳ 134], [AHw 904] | |||
| اگاریتی | ḳrn | قرن | [Aist 283] | |||
| فنیقی | PHO ḳrn | قرن | [T 294] | |||
| عبری | ḳärän | قَرَن | [KB 1144] | |||
| آرامی | PLM ḳrnʔ | قرنء | [HJ 1034] | |||
| آرامی بایبل | ḳärän (ḳarnā) | قَرَن (قَرنَ) | [KB deutsch 1776] | |||
| آرامی یهودی | ḳǝran, ḳärän (ḳarnā) | قرَن\ قَرَن (قَرنَ) | [Ja 1422]; ḳrn [Sok 506] | |||
| سریانی | ḳarnā | قَرنَ | [Brock 697] | |||
| آرامی جدید | NSYR ḳāna | قَنَ | 'Horn' | شاخ و 'شیپور' | [MP 122] MMND ḳarna [M MND 506] (given in brackets while a common term for | |
| مندایی | ḳarna | قَرنَ | [DM 403] | |||
| گعز | ḳarn | قَرن | [LGz 442] | |||
| مهری | ḳōn (pl. ḳǝrūn) | قُن (قرُن) | [JM 236] | |||
| جبالی | ḳun (pl. ḳérún) | قُن (قِرُن) | [JJ 150]. | |||
| حرصوصی | ḳōn (pl. ḳerōn) | قُن (قِرُن) | [JH 77] | |||
| سقطری | ḳan (pl. ḳírihon) | قَن (قِرِهُن) | [LS 377] | |||
| عربی | ḳarn- | قَرن- | [BK 2 727] | |||