سوره نور

سوره نور؛ بیست و چهارمین سوره قرآن و از سوره‌های مدنی است که در جزء ۱۸ قرآن جای گرفته است. این سوره که ۶۴ آیه دارد، صد و سومین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است.

معرفی سوره

سوره نور بیست و چهارمین سوره قرآن و از سوره‌های مدنی است که در جزء ۱۸ قرآن جای گرفته است. این سوره که ۶۴ آیه دارد، صد و سومین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است. این سوره را از آن جهت نور می‌نامند که کلمه «نور» هفت بار در آن به کار رفته و آیه نور نیز یکی از آیات مشهور این سوره به شمار می‌رود. این آیه محل رجوع مکرر مفسرین مختلفی بوده است که از محتوای این تمثیل، تصویری دقیق‌ نسبت به آنچه قرآن از خداوند می‌گوید، کشف و بیان کنند.

محتوای سوره

فضای سوره نور بيان احکام و نظام مند کردن روابط اجتماعی و خانوادگی است.آیات ۲ تا ۸ سوره نور را جزو آیات الاحکام برشمرده‌اند؛ آیاتی که اشاره به همین موارد دارد. برخی از مفسران در مورد مسائل اجتماعی این آیات چنین بیان کرده‌اند که حضور در كنار رهبرى براى حل مشكلات نشانه ايمان و ترك آن نشانه نفاق يا ضعف ايمان است.ممنوعیت خود محوری و خودمختاری در مسائل تشكيلاتى كه بر اساس همفكرى و مشورت تصميم گرفته مى‌شود، ضرورت وجود رهبر و پیروی از او در زندگى اجتماعى، ضرورت همراهی ایمان با تسلیم واطاعت از رهبری، ضرورت ارج نهادن به نظام اجتماعی وکارهای گروهی از دیگر نکاتی است که از این آیات برداشت می‌شود.در مورد روابط میان مرد و زن نیز احکام و قوانینی مطرح شده؛ از جمله به موضوع زنا و مجازات مربوط به آن پرداخته شده. همچنین به پرهیز از تهمت زنا تأکید کرده است. احکام مربوط به حجاب و پوشش به ویژه برای زنان نیز در این سوره آمده است.از دیگر مواردی که در این سوره آمده مربوط به موضوع ازدواج و شرایط ازدواج و بيان مقررات درون خانواده است. همچنین به موضوعات مربوط به پوشش زنان و آداب ورود به خانه‌هاى ديگران نیز اشاره کرده است.

هدف اصلی سوره مبارکه نور یعنی حرکت به سوی نور عفت و پاکدامنی در سایه رهبری رسول خدا(ص)،بیان کرد: وسیله رسیدن به این هدف همان تحکیم احکام و قوانین حکیمانه قرآن و توجه به نور الهی حاکم بر این احکام به رهبری رسول خدا(ص) است. در این راستا اقدامات هدایتی و آموزش احکام و دستورات برای مقابله با شیوع روابط نامناسب اخلاقی در دستور کار قرار می‌گیرد که مسائلی نظیر روابط نامناسب، بدحجابی، حدود محرم و نامحرم، پرهیز از ولنگاری و ... باید مد نظر باشد.

اجتناب از رفتارهای غیراخلاقی

در بخش اول سوره مبارکه نور پرهیز از سرایت فحشا در جامعه بیان شده است اگر فردی شاهد زنا باشد و آن‌را در جامعه آشکار سازد بی‌آنکه بتواند آن‌را اثبات‌ کند، باید حد در موردش جاری شود چرا که با آشکار ساختن یک گناه پنهانی زمینه انتشار و ترویج فحشا را در جامعه فراهم کرده است. ضمن اینکه چنین فردی متهم به فسق است و حق شهادت و گواه واقع شدن از افراد فاسق سلب می‌شود. در این بخش خداوند اقدام تشکیلاتی عده‌ای را برای اتهام‌زنی به برخی افراد خاص و تاثیرگذار جامعه به زنا تشریح می‌کند، تفاوت اتهام‌زنی به افراد نامدار با افراد عادی این است که اگر فرد مشهوری متهم شود، قبح گناه در جامعه ریخته پی‌شود و این گناه سهل‌تر پذیرفته می‌شود، لذا تاثیر قابل توجهی بر افکار عمومی دارد و سبب شیوع فحشا و فساد می‌شود.وقتی اتهامی به افراد خاص نسبت داده می‌شود پیداست که فرد اتهام‌زننده و منتشر کننده نیز خاص است و تحت یک نظام تشکیلاتی هدفگذاری شده به این اقدام دست می‌زند تا به‌صورت هدفمند به اشاعه فحشا بپردازد. لذا این نکته که اتهام زنا در مورد چه کسی از افراد خاص سیاسی، فرهنگی، هنری و ... و در چه زمانی به گوش جامعه رسانده شود یک اتفاق نیست بلکه هدفمند و دامنه‌دار است.سوره مبارکه نور در این بخش یکی از عوامل گسترش فحشا را فقر می‌داند که باعث مسائل خلاف عفت و اخلاق در جامعه می‌شود، لذا برای کاهش این مشکل برای مؤمنان دارای ثروت دستوراتی وارد شده است.

فقر زدایی

بر اساس سوره نور، برخی مؤمنان با مشاهده وضعیت نابهنجار فحشا در جامعه و عاری بودن خودشان از این امور دچار غرور می‌شوند باید دانست که وجود فحشا در جامعه آحاد افراد را متاثر می‌کند و آسیب‌زا است و عفت را از تمام جامعه سلب می‌کند. وجود فقر که ممکن است زمینه‌ساز فحشا باشد باعث می‌شود که مؤمنان متمکن تهمت‌هایی را که به فقرا نسبت داده می‌شود باور کنند و نسبت به آنان دلسرد شوند، ضمن اینکه خود را مبرا از فحشا بدانند و بر خود غره شوند. خداوند این افکار را گام‌های شیطان می‌داند که گام اول غره شدن به خود، گام دوم پذیرش نسبت‌های فحشا به فقرا و گام سوم دلسرد شدن در کمک به فقرا است و این‌ها گام‌های جامعه به سمت فحشا و فساد است. آیه شریفه «وَلْيَعْفُوا وَلْيَصْفَحُوا ۗ أَلَا تُحِبُّونَ أَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَكُمْ ۗ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ»، بیان میدارد خداوند ما را با فرستادن رسولان و کتب الهی تزکیه کرد و از آلودگی‌ها نجات داد، لذا ما نیز باید خود را ذیل لطف الهی بدانیم، خداوند از مؤمنان می‌خواهد که پاسخ لطفش را با نیکی و دستگیری از فقرا بدهند. عیوب ظاهری فقرا را نادیده بگیرند، رفتارهای اشتباهشان را مورد توجه قرار ندهند و با آنان مدارا و همنشینی کنند.

دستور به ازدواج

خداوند افراد جوان مجرد را به ازدواج تشویق می‌کند چرا که عدم ازدواج زمینه ترویج فحشا را در جامعه فراهم می‌کند، لذا اگر فقر مانع ازدواج جوانان باشد به مؤمنان دستور می‌دهد که جوانان خود را کمک و به ازدواج تشویق کنید.اگر به هر دلیلی شرایط ازدواج فراهم نشد مجوزی برای فساد نیست، چنین افرادی باید عفت و تقوا پیشه کنند و تمام دستوراتی که در گام‌های قبلی مطرح شد به قوت خود باقی است. اگر پسر و به‌ویژه دختری به ازدواج بی‌میل باشد نباید آنان را اجبار به ازدواج کرد که این مسئله امروزه در خصوص دختر بچه‌هایی که به سن ازدواج نرسیده و به اجبار تن به ازدواج می‌دهند صدق می‌کند. البته این ازدواج گناه نیست اما اولویت آن است که اگر دختری ازدواج را برای خود زود می‌بیند، پدر و مادر نباید او را مجبور به ازدواج کنند.

رعایت حجاب

خداوند در سوره مبارکه نور در پاسخ به این شبهه که حجاب سبب افزایش التهابات در جامعه می‌شود، می‌فرماید که بر عکس، حجاب سبب ثبات اجتماعی شده و انسانیت زن را به منصه ظهور می‌رساند. حجاب سلب حق آزادی زن نیست بلکه سبب تحکیم و حفظ خانواده می‌شود، درواقع نخستین نتیجه مستقیم اشاعه فحشا در جامعه سست شدن بنیان‌های خانواده است. در پاسخ به این شبهه که حجاب سبب رکود فعالیت زن می‌شود، خدا می‌فرماید که حجاب شأن و ارزش واقعی زن را به او اعطا می‌کند و او را از تیر و ترکش‌ها مصون می‌دارد، لذا حجاب مصونیت است.

فضایل سوره

از پیامبر(ص) روایت شده هر که سوره نور را قرائت نماید خداوند به تعداد تمام مردان و زنان مؤمن در گذشته و در آینده به او ده حسنه می‌دهد. درباره آموزش سوره نور به اعضای خانواده نیز از پیامبر(ص) آمده از حقوق دختر بر پدر آن است که سوره نور را به او تعلیم دهد.[۲۸] از امام علی(ع) هم در این باره آمده سوره نور را به زنان‌تان بیاموزید که در آن موعظه‌ها و پندهای نیکویی است. از امام صادق(ع) نیز نقل شده مال‌ و غریزه جنسی خود را با تلاوت سوره نور محافظت کنید و زنان‌تان را با این سوره حفظ کنید، زیرا هر کس بر قرائت این سوره به صورت روزانه یا شبانه مداومت ورزد، هیچ یک از اهل خانه‌اش مرتکب زنا نخواهد شد و پس از مرگش هفتاد هزار فرشته الهی او را تا قبرش تشییع می‌کنند و برای او دعا و استغفار می‌کنند تا او را در قبرش قرار دهند.

منابع

خبرگزاری ایکنا