اعلامیه حقوق بشر

اعلامیه حقوق بشر؛ پیمانی بین المللی که در آن، حقوق انسان ها از حیث حقوق مدنی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی شرح داده شده است. مفاد حقوقی این اعلامیه، در بیشتر موارد، مطابق با مقررات و قوانین بین المللی بویژه کشورهای غربی و اروپایی تنظیم شده است. از این رو، برخی از مفاد حقوقی این اعلامیه مطابق با قوانین اسلامی نیست. به عنوان نمونه، کرامت انسانی یکی از مفاد اعلامیه حقوق بشری است که با مفهوم کرامت در حقوق اسلامی متفاوت است. تفاوت آن در این امر است که کرامت انسانی در اعلامیه حقوق بشر به صورت مطلق بیان شده است؛ اما کرامت در حقوق اسلامی، یک حق اولیه انسان است که اگر توسط انسان دیگر نادیده گرفته شود، حقوق اسلامی و حاکم شرع نسبت به آن بی اعتنا نخواهند بود و مطابق با جرم انجام شده برای خدشه دار کردن کرامت انسانی، مجازاتی را تعیین خواهند کرد.

آشنایی با اعلامیه حقوق بشر اعلامیه جهانی حقوق بشر

به پیمان بین‌المللی گفته می شود که در انجمن عمومی سازمان ملل متحد در تاریخ ۱۰ دسامبر ۱۹۴۸ در پاریس به تصویب رسیده‌ است. در این اعلامیه، ۳۰ ماده تنظیم شده است که دیدگاه سازمان ملل متحد را در مورد حقوق همه انسان‌ها توضیح می دهد. مفاد این اعلامیه شامل حقوق مدنی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، و اجتماعی است. در میان این 30 ماده حقوقی، ماده 3 تا 21 به بیان حقوق مدنی و سیاسی اختصاص یافته است و مواد 22 تا 27 مرتبط با حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. علاوه بر این، سه ماده دیگر در این اعلامیه گنجانده شده است که مبانی حفظ حقوق بشر برای برخورداری همگان از این حقوق را ضروری دانسته است.

نقدی بر مفاد کرامت انسانی در اعلامیه حقوق بشر

اعلامیه حقوق بشر در برخی از مفادهایش مطابق با حقوق اسلامی نیست؛ زیرا تدوین کنندگان این پیمان به دلیل ضعف شناخت از حقوق بشری، حقوقی را وضع کرده اند که با جهان ‌بینی اسلامی در تعارض است و حتی در مواردی، مورد نقد اندیشمندان مسلمان قرار گرفته است. به عنوان نمونه، یکی از مفاد اعلامیه حقوق بشر در مورد کرامت انسانی است که با مفهوم کرامت انسانی در حقوق اسلامی متمایز است. تمایز آن در این امر است که کرامت انسانی در مفاد اعلامیه حقوق بشر به معنای احترام مطلق است؛ ولی کرامت انسانی در حقوق اسلامی مقید به رعایت احکامی است تا مصون از لطمه بماند. به بیان دیگر، کرامت در اعلامیه حقوق بشر به این معنا است که انسان محترم است و تحت هیچ شرایطی نباید کاری کردکه به کرامت انسانی لطمه‌ای وارد شود. تحت این شرایط، لطمه زدن به انسان به طور مطلق، ممنوع است؛ اما این نوع تعریف عاری از هرگونه تبیین و تحلیلی است و در این مورد توضیح نداده است که اگر کرامت انسان توسط شخص دیگری با استفاده از قتل و شکنجه از بین برود، چه راه حلی برای دفاع از کرامت انسان دارد. از این رو، این نوع نگاه به کرامت انسانی سبب می شود که مفهوم کرامت بر حسب ظاهر، با احکام حدود، قصاص و تعزیرات اسلامی ناسازگار باشد. در مقابل این نوع دیدگاه، کرامت در حقوق اسلامی به این معنا است که هر انسانی پیش از آنکه جرمی و گناهی مرتکب شود، حرمت و عزت دارد و نباید در معرض اهانت و بی احترامی واقع شود. در این صورت، کرامت قانونی مطلق نیست که برای هر انسانی در هر اوضاع و احوالی محفوظ بماند؛ زیرا انسان موجودی مختار و صاحب اراده است و می‌تواند دست به هر کاری بزند تا کرامت انسانی خود را خدشه دار کند. از این رو، ضرورت دارد تا برای حفظ کرامت انسانی و مصون ماندن از لطمه ها و آسیب های مختلف، حقوقی وضع شود. بر این اساس، احکام حدود و قصاص؛ نه تنها نقض کرامت انسانی محسوب نمی¬¬شود؛ بلکه زمینه حفظ کرامت انسانی را نیز فراهم می کند.

منابع

ایکنا.

دانشنامه آزاد فارسی

ویکی پدیا

ویکی فقه