نسخه بیرمنگام: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «'''نسخه بیرمنگام'''؛ نسخه قدیمی از قرآن است که بخش هایی از آیات قرآن شامل سوره کهف، طه و مریم در آن نوشته شده است. این نسخه در کتابخانه دانشگاه بیرمنگام انگلیس نگهداری می شود. قدمت این نسخه، با آزمایش های کربنی به دوره پیامبر(ص) می رسد. البته، در م...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۵ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''نسخه بیرمنگام'''؛ نسخه قدیمی از قرآن است که بخش هایی از آیات قرآن شامل سوره کهف، طه و مریم در آن نوشته شده است. این نسخه در کتابخانه دانشگاه بیرمنگام انگلیس نگهداری می شود. قدمت این نسخه، با آزمایش های کربنی به دوره پیامبر(ص) می | [[پرونده:تصویر قطعه ای از نسخه بیرمنگام.jpg|جایگزین=تصویر قطعه ای از نسخه بیرمنگام|بندانگشتی|تصویر قطعه ای از نسخه بیرمنگام]] | ||
'''نسخه بیرمنگام'''؛ نسخه قدیمی از قرآن است که بخش هایی از آیات قرآن شامل سوره کهف، طه و مریم در آن نوشته شده است. این نسخه در کتابخانه دانشگاه بیرمنگام انگلیس نگهداری می شود که تا پیش از آن در مصر نگهداری می شد و پس از تسلط ناپلئون به کشورهای اروپایی راه یافت. قدمت این نسخه، با آزمایش های کربنی به دوره پیامبر(ص) می رسد. البته، در مورد قدمت آن ادعاهای مختلف و گمانه زنی هایی همانند رسیدن زمان کتابت آن به دوره پیش از اسلام، دوره ابوبکر خلیفه اول و یا دوره عثمان بن عفان خلیفه سوم میان مورخان انگلیسی و یا دیگر اندیشمندان وجود دارد. برای پاسخ به این ادعاها و پایان دادن به گمانه زنی ها نیاز است که متخصصان در حوزه نسخه های خطی و قرآنی با استفاده از علوم خط شناسی تمام تلاش های خود را بنمایند تا تخمین دقیقی از قدمت این نسخه بدست آید. با این وجود، طبق تحقیقات جدید، جنس برگه های آن به دوره پیش از پیامبر(ص) و نگارش آیات به دوره پیامبر(ص) و نیز طبق نسخه نوشته شده توسط امام علی(ع) که در آستان قدس نگهداری می شود، خط نوشته شده در نسخه، به خط امام علی(ع) شباهت بسیاری دارد. | |||
== معرفی نسخه بیرمنگام == | == معرفی نسخه بیرمنگام == | ||
نسخه بیرمنگام به نسخه خطی از قرآن گفته می | نسخه بیرمنگام به نسخه خطی از قرآن گفته می شود که دانشگاه بیرمنگام انگلیس آن را ارائه داده است و این نسخه بخشی از مجموعه مینگانا از 3000 نسخه خطی خاورمیانه است که توسط کتابخانه تحقیقاتی Cadbury در دانشگاه بیرمنگام بریتانیا نگهداری می-شود.<ref>[https://www.birmingham.ac.uk/facilities/cadbury/birmingham-quran-mingana-collection/birmingham-quran/index.aspx . The Birmingham Qur'an]</ref> این نسخه قرآن پیش از نگهداری در دانشگاه بیرمنگام، در مصر نگهداری شده است و هنگامی که این کشور تحت سیطره ناپلئون بناپارت(نخستین امپراطور فرانسه) قرار گرفت، به اروپا برده شد.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3463202/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%85%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF-%D8%AA%D8%A8%D8%AF%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%86%D8%A7%D9%BE%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86 . قرآن بیرمنگام به معمایی بزرگ تبدیل شده است/ انتقال قرآن به اروپا در زمان ناپلئون]</ref> این نسخه، متعلق به قرن اول هجری بین سال‌های ۵۶۸ تا ۶۴۵ میلادی<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3377324/%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2-%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%86%D8%B3%D8%AE%D9%87-%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%85%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3 . آغاز نمایش عمومی نسخه قدیمی قرآن در دانشگاه «بیرمنگام» انگلیس؛ استقبال از نمایشگاه قرآن تازه کشف شده دانشگاه بیرمنگام / واکنش‌های احساسی بازدیدکنندگان؛ تصاويری از قدیمیترین قرآن خطی جهان؛ برگزاری همایشی با موضوع «بررسی نسخه قرآن بیرمنگام»» در قاهره]</ref> بوده است که بر روی پوست حیوان و به خط حجازی نوشته شده است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3335736/%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B2%D9%87-%DA%A9%D8%B4%D9%81%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3 . نمایش قرآن قدیمی تازه کشف‌شده در دانشگاه انگلیس؛ گمانه‌زنی‌های جدید درباره قرآن قدیمی دانشگاه بیرمنگام؛نمایش نسخه دیجیتال قرآن بیرمنگام در ابوظبی؛ نسخه الکترونیکی قرآن بیرمنگام به امارات هدیه شد؛]</ref> براساس آزمایش‌های انجام شده با رادیو کربن، این قرآن می‌تواند یکی از قدیمیترین نسخه‌های قرآن جهان باشد.[[پرونده:خوانش یک صفحه از نسخه خطی بیرمنگام.jpg|جایگزین=خوانش یک صفحه از نسخه خطی بیرمنگام|بندانگشتی|خوانش یک صفحه از نسخه خطی بیرمنگام]]آزمایش‌های انجام شده با دقت 4/95 درصد بر روی برگه‌های قرآن نشان می‌دهدکه به احتمال قوی این نسخه از قرآن در زمان حیات پیامبر(ص) یا کمی پس از رحلت پیامبر(ص) <ref>[https://iqna.ir/fa/news/3357736/%D9%87%D8%AF%D9%81-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF-%D8%B4%D8%A8%D9%87%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%AA%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D9%81-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . هدف از ایجاد شبهه در تاریخ قرآن تضعیف پایه‌های اسلام است؛ ادعای مورخان درباره قرآن بیرمنگام مواجهه غیرمنطقی با اسلام است؛ Sayoud,2018,P120]</ref> بوده است.<ref>[https://ahlolbait.com/article/8033/%D8%AE%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D9%88%D8%B1-%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D8%B4%D9%81-%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%86%D8%B3%D8%AE%D9%87-%D8%AE%D8%B7%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3 . نشر معارف اهل بیت]</ref> البته، برخی نیز قدمت آن به زمان «ابوبکر» خلیفه اول، «عثمان بن عفان»، خلیفه سوم دانسته-اند.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/news/180932/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%85%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%85%D8%9B-%DA%AF%D9%86%D8%AC%DB%8C%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D8%AA .دائره المعارف اسلامی؛ قرآن بیرمنگام؛ گنجینه‌ای برای بشریت؛ ادعای مورخان انگلیسی درباره قرآن بیرمنگام کذب است/ لزوم بررسی دانشمندان مسلمان؛ بلیط‌فروشی دانشگاه بیرمنگام برای نمایش قدیمیترین نسخه قرآن؛ ویکی پدیا]</ref> این نسخه خطی قرآن شامل بخش‌هایی از سوره‌های ۱۸ تا ۲۰یعنی سوره کهف، مریم و طه است که بدون نقطه و اعراب گذاری نوشته شده است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3520999/5-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86%E2%80%8C-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3-%DA%A9%D9%87%D9%86-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF-%D8%B9%DA%A9%D8%B3 . ۵ قرآن دست‌نویس کهن را بشناسید + عکس؛ عرضه صفحه‌ای از قدیمیترین نسخه قرآن کریم در حراجی کریستیز؛ ایجاد شبهه در وحی بودن کلام‌الله بر پایه قرآن بیرمنگام توطئه‌ای سیاسی است.؛«کربن ۱۴» نشان‌دهنده تاریخ دقیق نگارش خط نیست؛ گمانه‌زنی‌های جدید درباره قرآن قدیمی دانشگاه بیرمنگام؛ توطئه مورخان بریتانیایی درباره قرآن بیرمنگام مشهود است/ نزول آیه به آیه قرآن تاریخ دارد؛ دانشنامه حوزه]</ref> بخش هایی از سوره کهف آیه 17<ref>. وَ تَرَى الشَّمْسَ إِذا طَلَعَتْ تَزاوَرُ عَنْ كَهْفِهِمْ ذاتَ الْيَمِينِ وَ إِذا غَرَبَتْ تَقْرِضُهُمْ ذاتَ الشِّمالِ وَ هُمْ فِي فَجْوَةٍ مِنْهُ ذلِكَ مِنْ آياتِ اللَّهِ مَنْ يَهْدِ اللَّهُ فَهُوَ الْمُهْتَدِ وَ مَنْ يُضْلِلْ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ وَلِيًّا مُرْشِداً؛ «و آفتاب را مىبينى كه چون برمىآيد، از غارشان به سمت راست مايل است، و چون فرو مىشود از سمت چپ دامن برمىچيند، در حالى كه آنان در جايى فراخ از آن [غار قرار گرفته] اند. اين از نشانههاى [قدرت] خداست. خدا هر كه را راهنمايى كند او راهيافته است، و هر كه را بىراه گذارد، هرگز براى او يارى راهبر نخواهى يافت». (کهف/17)</ref> که بخش دوم آن از واژه «الله» تا «مرشدا» بیان شده<ref>. اللَّهِ مَنْ يَهْدِ اللَّهُ فَهُوَ الْمُهْتَدِ وَ مَنْ يُضْلِلْ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ وَلِيًّا مُرْشِداً؛ خدا هر كه را راهنمايى كند او راهيافته است، و هر كه را بىراه گذارد، هرگز براى او يارى راهبر نخواهى يافت». (کهف/17)</ref>، بخش اول آیه 31 سوره کهف<ref>. فِيها عَلَى الْأَرائِكِ نِعْمَ الثَّوابُ وَ حَسُنَتْ مُرْتَفَقاً؛ «در آنجا بر سريرها تكيه مىزنند. چه خوش پاداش و نيكو تكيهگاهى!» (کهف/31)</ref> و بقیه آیات از <ref>. وَ تَحْسَبُهُمْ أَيْقاظاً وَ هُمْ رُقُودٌ وَ نُقَلِّبُهُمْ ذاتَ الْيَمِينِ وَ ذاتَ الشِّمالِ وَ كَلْبُهُمْ باسِطٌ ذِراعَيْهِ بِالْوَصِيدِ لَوِ اطَّلَعْتَ عَلَيْهِمْ لَوَلَّيْتَ مِنْهُمْ فِراراً وَ لَمُلِئْتَ مِنْهُمْ رُعْباً؛ «و مىپندارى كه ايشان بيدارند، در حالى كه خفتهاند و آنها را به پهلوى راست و چپ مىگردانيم، و سگشان بر آستانه [غار] دو دست خود را دراز كرده [بود]. اگر بر حال آنان اطلاع مىيافتى، گريزان روى از آنها برمىتافتى و از [مشاهده] آنها آكنده از بيم مىشدى». (کهف/18)</ref>18 تا 31<ref>. أُولئِكَ لَهُمْ جَنَّاتُ عَدْنٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهارُ يُحَلَّوْنَ فِيها مِنْ أَساوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَ يَلْبَسُونَ ثِياباً خُضْراً مِنْ سُنْدُسٍ وَ إِسْتَبْرَقٍ مُتَّكِئِينَ فِيها عَلَى الْأَرائِكِ نِعْمَ الثَّوابُ وَ حَسُنَتْ مُرْتَفَقاً؛ «آنانند كه بهشتهاى عدن به ايشان اختصاص دارد كه از زير [قصرها] شان جويبارها روان است. در آنجا با دستبندهايى از طلا آراسته مىشوند و جامههايى سبز از پرنيان نازك و حرير ستبر مىپوشند. در آنجا بر سريرها تكيه مىزنند. چه خوش پاداش و نيكو تكيهگاهى!» (کهف/31)</ref>، بخش هایی از سوره مریم از آیه <ref>. أَنْ دَعَوْا لِلرَّحْمنِ وَلَداً؛ «از اينكه براى [خداى] رحمان فرزندى قايل شدند» (مریم/91).</ref>91 تا 98<ref>. وَ كَمْ أَهْلَكْنا قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْنٍ هَلْ تُحِسُّ مِنْهُمْ مِنْ أَحَدٍ أَوْ تَسْمَعُ لَهُمْ رِكْزاً؛ «و چه بسيار نسلها كه پيش از آنان هلاك كرديم. آيا كسى از آنان را مىيابى يا صدايى از ايشان مىشنوى؟» (مریم/98)</ref>و سوره طه از آیه 1 تا<ref>. أَنِ اقْذِفِيهِ فِي التَّابُوتِ فَاقْذِفِيهِ فِي الْيَمِّ فَلْيُلْقِهِ الْيَمُّ بِالسَّاحِلِ يَأْخُذْهُ عَدُوٌّ لِي وَ عَدُوٌّ لَهُ وَ أَلْقَيْتُ عَلَيْكَ مَحَبَّةً مِنِّي وَ لِتُصْنَعَ عَلى عَيْنِي؛ «كه او را در صندوقچهاى بگذار، سپس در دريايش افكن تا دريا [رود نيل] او را به كرانه اندازد [و] دشمن من و دشمن وى، او را برگيرد. و مهرى از خودم بر تو افكندم تا زير نظر من پرورش يابى». (طه/39)</ref>39 و بخش اول آیه40 «إذ تمشی»<ref>. «إِذْ تَمْشِي؛ آن گاه كه مىرفت»(طه/40).</ref> به کتابت درآمده است. | ||
علاوه بر این، از نظر اصالت و صحت متن، این نسخه از نظر شباهت کلمات 100درصد، شباهت از نظر کارکترها بدون در نظر گرفتن الف ساکن 100درصد و شباهت از نظر کارکترها با در نظر گرفتن الف ساکن 7/99 درصد با بخش هایی از سوره مریم و طه در قرآن امروز( به روایت حفص) مطابقت دارد.<ref>. Sayoud,2018,P121</ref> | |||
== بررسی ادعای مورخان انگلیسی در مورد نسخه بیرمنگام == | |||
برخی مورخان انگلیسی با استفاده از آزمایش های کربنی ادعا می کنند که نسخه بیرمنگام متعلق به دوره پیش از پیامبر(ص) است؛ درصورتی که قدیمیترین نسخه‌هایی که تاکنون کشف شده، همان نسخه‌های یمنی است که قبل از نسخه‌های بیرمنگام کشف شده بود که به سال ۱۰۰ هجری قمری برمیگردد و پیش از آن نیز قرآن‌هایی از سوی لندن و قاهره کشف شد که مربوط به قرن دوم و سوم است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3360256/%D8%A7%D8%AF%D8%B9%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AE%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%85%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%85-%DA%A9%D8%B0%D8%A8-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%84%D8%B2%D9%88%D9%85-%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%85%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86 . ادعای مورخان انگلیسی درباره قرآن بیرمنگام کذب است/ لزوم بررسی دانشمندان مسلمان؛ شباهت صفحات قرآن کشف شده در بیرمنگام با نسخه موجود در فرانسه؛ تصاویر قدیمیترین نسخه قرآن کشف‌شده در دانشگاه «بیرمنگام» انگلیس؛ ساختار متن قرآن ادعای انتساب نسخه بیرمنگام به پیش از اسلام را رد می‌کند؛ کشف نسخه قرآن بیرمنگام نظریات انحرافی «الهاجریه» را مردود کرد/ دلایل صحت قدمت نسخه؛ نسخه قرآن بیرمنگام متعلق به پیش از اسلام است!]</ref> با پذیرش این تخمین، اثبات می شود که متن قرآن بشری و غیر وحیانی است. | |||
== | == رد ادعای مورخان انگلیسی در مورد غیر وحیانی بودن قرآن == | ||
در پاسخ به غیروحیانی بودن قرآن با توجه به تخمین زده شده از نسخه، دو نوع مواجهه و واکنش از سوی متخصصان و صاحب نظران حوزه اسلامی و نسخ خطی پیش آمده است. از یک سو، برخی معتقدند که این آزمایش-ها دقیق هستند و قدمت آن به 1370 سال می رسد و نتایج این کار صرفاً یک نمایش با اهداف سیاسی نبوده است و می‌توان تا ۹۵ درصد به این ادعا اعتماد کرد.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3350346/%D9%86%D8%B3%D8%AE%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%85%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%85-%D9%85%D8%A8%D9%86%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86%DB%8C-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D8%AF-%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%DB%B8%DB%B0%DB%B0-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%86%D8%B3%D8%AE%D9%87-%D8%AE%D8%B7%DB%8C . نسخه بیرمنگام مبنای بسیاری از پژوهش‌های قرآنی می‌شود/ بی‌اطلاعی از ۸۰۰ هزار نسخه خطی]</ref> برخی دیگر بر این دیدگاه هستند که آزمایش کربن 14 دقت کافی ندارد؛ چرا که در گذشته، پوست حیوان را چندین بار شستشو می‌دادند و روی آن می‌نوشتند. از این رو، امکان دارد نسخه خطی بر روی پوستی نوشته شده باشدکه با زمان کتابت فاصله زمانی داشته باشد. در واقع، امکان خطای علمی در این آزمایش-ها وجود دارد. علاوه بر این، برای تعیین قدمت لازم است که علاوه بر آزمایش های کربن، باید از خط شناسی کمک گرفت و از نظر نوع کاغذ، جوهر و خط قدمت نسخه را مورد بررسی<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3474052/%D8%AE%D8%B7%D8%A7%DB%8C-%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D9%81-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%86%D8%B3%D8%AE%D9%87%E2%80%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%85%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%85 . خطای علمی در کشف تاریخ نسخه بیرمنگام؛ کشف «قدیمیترین» نسخه قرآن در دانشگاه بیرمنگام انگلیس؛ قدمت نسخه تنها با آزمایش رادیوکربن مشخص نمی‌شود/ لزوم بررسی خط نسخه قرآن بیرمنگام؛ قدمت اعلام شده برای نسخه خطی قرآن دانشگاه «بیرمنگام» غلوآمیز نیست؛ تفاوت سبک نگارش نسخه بیرمنگام با عصر جاهلی؛ ناقض ادعای پژوهشگران انگلیسی؛ «کربن ۱۴» نشان‌دهنده تاریخ دقیق نگارش خط نیست]</ref> قرار داد؛ چرا که استفاده از آزمایش کربن ۱۴ قدمت عمر حیوانی را تخمین می زند که قرآن بر روی پوست آن نوشته شده است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3637373/%D9%85%D8%A4%D9%84%D9%81%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D8%B1%D8%A7%D9%87%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%B9%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D9%82%D8%AF%D9%85%D8%AA-%D9%86%D8%B3%D8%AE-%D8%AE%D8%B7%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 . مؤلفه‌ها و راهکارهای تعیین قدمت نسخ خطی قرآن]</ref> | |||
از دلایل دیگر ادعای مورخان انگلیسی این است که این نسخه خطی به خط حجازی و بدون نقطه و اعراب‌گذاری به نگارش درآمده است و این نوع نگارش قدمت آن به پیش از سال چهل هجری قمری و قبل از نقطه‌گذاری و اعراب‌گذاری قرآن برمیگردد و همگان بر این امر واقف هستند که نقطه و اعراب‌گذاری قرآن در دوران امام علی(ع) وضع شده است. البته، تحقیق جدید که تولید برگه های آن مربوط به پیش از ولادت پیامبر(ص) دانسته شده و نگارش متن قرآن در آن مربوط به سال‌های نخست بعثت پیامبر(ص) و در زمان حیات مبارک ایشان بوده است. براساس این گزارش، به احتمال بسیار قوی این قرآن توسط شخص پیامبر(ص) و یا یکی از اصحاب نزدیک ایشان که با توجه به تشابه نوع دستخط به کار رفته در آن با قرآن شماره یک موجود در کتابخانه آستان قدس رضوی، احتمال می‌رود که توسط حضرت علی(ع) تحریرکرده باشد.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3862832/%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%A8-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%B4%D8%AF . قدیمیترین قرآن مکتوب جهان بازآفرینی شد]</ref> براین اساس، نمی توان باور کرد که قدمت کتابت قرآن بر روی این نسخه به پیش از اسلام بازگردد. ضمن اینکه بالاتفاق همه دانشمندان و صاحب نظران تاریخ قرآن، کتابت قرآن در زمان پیامبر(ص) بود و پیش از آن سابقه نداشته است. همچنین، شواهدی همانند همسان بودن ترتیب سور قرآن از کهف تا طه نشان می دهد که این نسخه با نسخه-هایی از مصحف عثمانی در تعارض نیست. این دلایل نشان می دهد که نسخه بیرمنگام با نسخه عثمانی و دیگر نسخه ها مطابقت دارد و متن آن وحیانی است. علاوه بر ساختار متن نسخه، محتوای متن بویژه خطاب های آن نشان می دهد که خداوند متعال شخص پیامبر (ص) را مورد خطاب قرار داده است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3358772/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86%E2%80%8C-%D9%88-%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82%D8%AA%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%A7%D9%86%DA%A9%D8%A7%D8%B1-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D8%AF-%D9%86%D8%B3%D8%AE%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%85%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D8%A8-%D8%B3%D9%88%D8%B1-%D8%B1%D8%A7-%D8%AA%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D8%AF-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D8%AF . قرآن و حقیقتی که انکار می‌شود/ نسخه بیرمنگام ترتیب سور را تایید می‌کند]</ref> ضمن اینکه در این نسخه، واژگانی اندک وجود دارد که توسط خداوند بیان شده است و در پیش از ظهور اسلام کاربرد نداشته است و پس از آن در میان مردم عرب متداول شده است. علاوه بر این، سیاق و اسلوب موجود در آیات قرآن نشان می دهد که با سیاق جملات و خطابه-های پیش از اسلام تمایز دارد. همچنین، معنویت و معنای موجود در این نسخه قرآنی در نوشته های عصر جاهلی موجود نیست.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3357184/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D9%86%D8%B3%D8%AE%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%85%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D8%A7-%D8%B9%D8%B5%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%87%D9%84%DB%8C-%D9%86%D8%A7%D9%82%D8%B6-%D8%A7%D8%AF%D8%B9%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C تفاوت سبک نگارش نسخه بیرمنگام با عصر جاهلی؛ ناقض ادعای پژوهشگران انگلیسی] </ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||
[https://iqna.ir/fa ایکنا] | [https://iqna.ir/fa ایکنا] | ||
| خط ۲۳: | خط ۲۷: | ||
== ارجاعات == | == ارجاعات == | ||
[[رده: نسخ خطی قرآن]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۷ اوت ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۴۷
نسخه بیرمنگام؛ نسخه قدیمی از قرآن است که بخش هایی از آیات قرآن شامل سوره کهف، طه و مریم در آن نوشته شده است. این نسخه در کتابخانه دانشگاه بیرمنگام انگلیس نگهداری می شود که تا پیش از آن در مصر نگهداری می شد و پس از تسلط ناپلئون به کشورهای اروپایی راه یافت. قدمت این نسخه، با آزمایش های کربنی به دوره پیامبر(ص) می رسد. البته، در مورد قدمت آن ادعاهای مختلف و گمانه زنی هایی همانند رسیدن زمان کتابت آن به دوره پیش از اسلام، دوره ابوبکر خلیفه اول و یا دوره عثمان بن عفان خلیفه سوم میان مورخان انگلیسی و یا دیگر اندیشمندان وجود دارد. برای پاسخ به این ادعاها و پایان دادن به گمانه زنی ها نیاز است که متخصصان در حوزه نسخه های خطی و قرآنی با استفاده از علوم خط شناسی تمام تلاش های خود را بنمایند تا تخمین دقیقی از قدمت این نسخه بدست آید. با این وجود، طبق تحقیقات جدید، جنس برگه های آن به دوره پیش از پیامبر(ص) و نگارش آیات به دوره پیامبر(ص) و نیز طبق نسخه نوشته شده توسط امام علی(ع) که در آستان قدس نگهداری می شود، خط نوشته شده در نسخه، به خط امام علی(ع) شباهت بسیاری دارد.
معرفی نسخه بیرمنگام
نسخه بیرمنگام به نسخه خطی از قرآن گفته می شود که دانشگاه بیرمنگام انگلیس آن را ارائه داده است و این نسخه بخشی از مجموعه مینگانا از 3000 نسخه خطی خاورمیانه است که توسط کتابخانه تحقیقاتی Cadbury در دانشگاه بیرمنگام بریتانیا نگهداری می-شود.[۱] این نسخه قرآن پیش از نگهداری در دانشگاه بیرمنگام، در مصر نگهداری شده است و هنگامی که این کشور تحت سیطره ناپلئون بناپارت(نخستین امپراطور فرانسه) قرار گرفت، به اروپا برده شد.[۲] این نسخه، متعلق به قرن اول هجری بین سال‌های ۵۶۸ تا ۶۴۵ میلادی[۳] بوده است که بر روی پوست حیوان و به خط حجازی نوشته شده است.[۴] براساس آزمایش‌های انجام شده با رادیو کربن، این قرآن می‌تواند یکی از قدیمیترین نسخه‌های قرآن جهان باشد.
آزمایش‌های انجام شده با دقت 4/95 درصد بر روی برگه‌های قرآن نشان می‌دهدکه به احتمال قوی این نسخه از قرآن در زمان حیات پیامبر(ص) یا کمی پس از رحلت پیامبر(ص) [۵] بوده است.[۶] البته، برخی نیز قدمت آن به زمان «ابوبکر» خلیفه اول، «عثمان بن عفان»، خلیفه سوم دانسته-اند.[۷] این نسخه خطی قرآن شامل بخش‌هایی از سوره‌های ۱۸ تا ۲۰یعنی سوره کهف، مریم و طه است که بدون نقطه و اعراب گذاری نوشته شده است.[۸] بخش هایی از سوره کهف آیه 17[۹] که بخش دوم آن از واژه «الله» تا «مرشدا» بیان شده[۱۰]، بخش اول آیه 31 سوره کهف[۱۱] و بقیه آیات از [۱۲]18 تا 31[۱۳]، بخش هایی از سوره مریم از آیه [۱۴]91 تا 98[۱۵]و سوره طه از آیه 1 تا[۱۶]39 و بخش اول آیه40 «إذ تمشی»[۱۷] به کتابت درآمده است.
علاوه بر این، از نظر اصالت و صحت متن، این نسخه از نظر شباهت کلمات 100درصد، شباهت از نظر کارکترها بدون در نظر گرفتن الف ساکن 100درصد و شباهت از نظر کارکترها با در نظر گرفتن الف ساکن 7/99 درصد با بخش هایی از سوره مریم و طه در قرآن امروز( به روایت حفص) مطابقت دارد.[۱۸]
بررسی ادعای مورخان انگلیسی در مورد نسخه بیرمنگام
برخی مورخان انگلیسی با استفاده از آزمایش های کربنی ادعا می کنند که نسخه بیرمنگام متعلق به دوره پیش از پیامبر(ص) است؛ درصورتی که قدیمیترین نسخه‌هایی که تاکنون کشف شده، همان نسخه‌های یمنی است که قبل از نسخه‌های بیرمنگام کشف شده بود که به سال ۱۰۰ هجری قمری برمیگردد و پیش از آن نیز قرآن‌هایی از سوی لندن و قاهره کشف شد که مربوط به قرن دوم و سوم است.[۱۹] با پذیرش این تخمین، اثبات می شود که متن قرآن بشری و غیر وحیانی است.
رد ادعای مورخان انگلیسی در مورد غیر وحیانی بودن قرآن
در پاسخ به غیروحیانی بودن قرآن با توجه به تخمین زده شده از نسخه، دو نوع مواجهه و واکنش از سوی متخصصان و صاحب نظران حوزه اسلامی و نسخ خطی پیش آمده است. از یک سو، برخی معتقدند که این آزمایش-ها دقیق هستند و قدمت آن به 1370 سال می رسد و نتایج این کار صرفاً یک نمایش با اهداف سیاسی نبوده است و می‌توان تا ۹۵ درصد به این ادعا اعتماد کرد.[۲۰] برخی دیگر بر این دیدگاه هستند که آزمایش کربن 14 دقت کافی ندارد؛ چرا که در گذشته، پوست حیوان را چندین بار شستشو می‌دادند و روی آن می‌نوشتند. از این رو، امکان دارد نسخه خطی بر روی پوستی نوشته شده باشدکه با زمان کتابت فاصله زمانی داشته باشد. در واقع، امکان خطای علمی در این آزمایش-ها وجود دارد. علاوه بر این، برای تعیین قدمت لازم است که علاوه بر آزمایش های کربن، باید از خط شناسی کمک گرفت و از نظر نوع کاغذ، جوهر و خط قدمت نسخه را مورد بررسی[۲۱] قرار داد؛ چرا که استفاده از آزمایش کربن ۱۴ قدمت عمر حیوانی را تخمین می زند که قرآن بر روی پوست آن نوشته شده است.[۲۲]
از دلایل دیگر ادعای مورخان انگلیسی این است که این نسخه خطی به خط حجازی و بدون نقطه و اعراب‌گذاری به نگارش درآمده است و این نوع نگارش قدمت آن به پیش از سال چهل هجری قمری و قبل از نقطه‌گذاری و اعراب‌گذاری قرآن برمیگردد و همگان بر این امر واقف هستند که نقطه و اعراب‌گذاری قرآن در دوران امام علی(ع) وضع شده است. البته، تحقیق جدید که تولید برگه های آن مربوط به پیش از ولادت پیامبر(ص) دانسته شده و نگارش متن قرآن در آن مربوط به سال‌های نخست بعثت پیامبر(ص) و در زمان حیات مبارک ایشان بوده است. براساس این گزارش، به احتمال بسیار قوی این قرآن توسط شخص پیامبر(ص) و یا یکی از اصحاب نزدیک ایشان که با توجه به تشابه نوع دستخط به کار رفته در آن با قرآن شماره یک موجود در کتابخانه آستان قدس رضوی، احتمال می‌رود که توسط حضرت علی(ع) تحریرکرده باشد.[۲۳] براین اساس، نمی توان باور کرد که قدمت کتابت قرآن بر روی این نسخه به پیش از اسلام بازگردد. ضمن اینکه بالاتفاق همه دانشمندان و صاحب نظران تاریخ قرآن، کتابت قرآن در زمان پیامبر(ص) بود و پیش از آن سابقه نداشته است. همچنین، شواهدی همانند همسان بودن ترتیب سور قرآن از کهف تا طه نشان می دهد که این نسخه با نسخه-هایی از مصحف عثمانی در تعارض نیست. این دلایل نشان می دهد که نسخه بیرمنگام با نسخه عثمانی و دیگر نسخه ها مطابقت دارد و متن آن وحیانی است. علاوه بر ساختار متن نسخه، محتوای متن بویژه خطاب های آن نشان می دهد که خداوند متعال شخص پیامبر (ص) را مورد خطاب قرار داده است.[۲۴] ضمن اینکه در این نسخه، واژگانی اندک وجود دارد که توسط خداوند بیان شده است و در پیش از ظهور اسلام کاربرد نداشته است و پس از آن در میان مردم عرب متداول شده است. علاوه بر این، سیاق و اسلوب موجود در آیات قرآن نشان می دهد که با سیاق جملات و خطابه-های پیش از اسلام تمایز دارد. همچنین، معنویت و معنای موجود در این نسخه قرآنی در نوشته های عصر جاهلی موجود نیست.[۲۵]
منابع
Sayoud, H. Statistical Analysis of the Birmingham Quran Folios and comparision with the sanaa HDSKD journal, Vol. 4, No. 1, pp. 101-126, December 2018. ISSN 2437-069X.
ارجاعات
- ↑ . The Birmingham Qur'an
- ↑ . قرآن بیرمنگام به معمایی بزرگ تبدیل شده است/ انتقال قرآن به اروپا در زمان ناپلئون
- ↑ . آغاز نمایش عمومی نسخه قدیمی قرآن در دانشگاه «بیرمنگام» انگلیس؛ استقبال از نمایشگاه قرآن تازه کشف شده دانشگاه بیرمنگام / واکنش‌های احساسی بازدیدکنندگان؛ تصاويری از قدیمیترین قرآن خطی جهان؛ برگزاری همایشی با موضوع «بررسی نسخه قرآن بیرمنگام»» در قاهره
- ↑ . نمایش قرآن قدیمی تازه کشف‌شده در دانشگاه انگلیس؛ گمانه‌زنی‌های جدید درباره قرآن قدیمی دانشگاه بیرمنگام؛نمایش نسخه دیجیتال قرآن بیرمنگام در ابوظبی؛ نسخه الکترونیکی قرآن بیرمنگام به امارات هدیه شد؛
- ↑ . هدف از ایجاد شبهه در تاریخ قرآن تضعیف پایه‌های اسلام است؛ ادعای مورخان درباره قرآن بیرمنگام مواجهه غیرمنطقی با اسلام است؛ Sayoud,2018,P120
- ↑ . نشر معارف اهل بیت
- ↑ .دائره المعارف اسلامی؛ قرآن بیرمنگام؛ گنجینه‌ای برای بشریت؛ ادعای مورخان انگلیسی درباره قرآن بیرمنگام کذب است/ لزوم بررسی دانشمندان مسلمان؛ بلیط‌فروشی دانشگاه بیرمنگام برای نمایش قدیمیترین نسخه قرآن؛ ویکی پدیا
- ↑ . ۵ قرآن دست‌نویس کهن را بشناسید + عکس؛ عرضه صفحه‌ای از قدیمیترین نسخه قرآن کریم در حراجی کریستیز؛ ایجاد شبهه در وحی بودن کلام‌الله بر پایه قرآن بیرمنگام توطئه‌ای سیاسی است.؛«کربن ۱۴» نشان‌دهنده تاریخ دقیق نگارش خط نیست؛ گمانه‌زنی‌های جدید درباره قرآن قدیمی دانشگاه بیرمنگام؛ توطئه مورخان بریتانیایی درباره قرآن بیرمنگام مشهود است/ نزول آیه به آیه قرآن تاریخ دارد؛ دانشنامه حوزه
- ↑ . وَ تَرَى الشَّمْسَ إِذا طَلَعَتْ تَزاوَرُ عَنْ كَهْفِهِمْ ذاتَ الْيَمِينِ وَ إِذا غَرَبَتْ تَقْرِضُهُمْ ذاتَ الشِّمالِ وَ هُمْ فِي فَجْوَةٍ مِنْهُ ذلِكَ مِنْ آياتِ اللَّهِ مَنْ يَهْدِ اللَّهُ فَهُوَ الْمُهْتَدِ وَ مَنْ يُضْلِلْ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ وَلِيًّا مُرْشِداً؛ «و آفتاب را مىبينى كه چون برمىآيد، از غارشان به سمت راست مايل است، و چون فرو مىشود از سمت چپ دامن برمىچيند، در حالى كه آنان در جايى فراخ از آن [غار قرار گرفته] اند. اين از نشانههاى [قدرت] خداست. خدا هر كه را راهنمايى كند او راهيافته است، و هر كه را بىراه گذارد، هرگز براى او يارى راهبر نخواهى يافت». (کهف/17)
- ↑ . اللَّهِ مَنْ يَهْدِ اللَّهُ فَهُوَ الْمُهْتَدِ وَ مَنْ يُضْلِلْ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ وَلِيًّا مُرْشِداً؛ خدا هر كه را راهنمايى كند او راهيافته است، و هر كه را بىراه گذارد، هرگز براى او يارى راهبر نخواهى يافت». (کهف/17)
- ↑ . فِيها عَلَى الْأَرائِكِ نِعْمَ الثَّوابُ وَ حَسُنَتْ مُرْتَفَقاً؛ «در آنجا بر سريرها تكيه مىزنند. چه خوش پاداش و نيكو تكيهگاهى!» (کهف/31)
- ↑ . وَ تَحْسَبُهُمْ أَيْقاظاً وَ هُمْ رُقُودٌ وَ نُقَلِّبُهُمْ ذاتَ الْيَمِينِ وَ ذاتَ الشِّمالِ وَ كَلْبُهُمْ باسِطٌ ذِراعَيْهِ بِالْوَصِيدِ لَوِ اطَّلَعْتَ عَلَيْهِمْ لَوَلَّيْتَ مِنْهُمْ فِراراً وَ لَمُلِئْتَ مِنْهُمْ رُعْباً؛ «و مىپندارى كه ايشان بيدارند، در حالى كه خفتهاند و آنها را به پهلوى راست و چپ مىگردانيم، و سگشان بر آستانه [غار] دو دست خود را دراز كرده [بود]. اگر بر حال آنان اطلاع مىيافتى، گريزان روى از آنها برمىتافتى و از [مشاهده] آنها آكنده از بيم مىشدى». (کهف/18)
- ↑ . أُولئِكَ لَهُمْ جَنَّاتُ عَدْنٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهارُ يُحَلَّوْنَ فِيها مِنْ أَساوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَ يَلْبَسُونَ ثِياباً خُضْراً مِنْ سُنْدُسٍ وَ إِسْتَبْرَقٍ مُتَّكِئِينَ فِيها عَلَى الْأَرائِكِ نِعْمَ الثَّوابُ وَ حَسُنَتْ مُرْتَفَقاً؛ «آنانند كه بهشتهاى عدن به ايشان اختصاص دارد كه از زير [قصرها] شان جويبارها روان است. در آنجا با دستبندهايى از طلا آراسته مىشوند و جامههايى سبز از پرنيان نازك و حرير ستبر مىپوشند. در آنجا بر سريرها تكيه مىزنند. چه خوش پاداش و نيكو تكيهگاهى!» (کهف/31)
- ↑ . أَنْ دَعَوْا لِلرَّحْمنِ وَلَداً؛ «از اينكه براى [خداى] رحمان فرزندى قايل شدند» (مریم/91).
- ↑ . وَ كَمْ أَهْلَكْنا قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْنٍ هَلْ تُحِسُّ مِنْهُمْ مِنْ أَحَدٍ أَوْ تَسْمَعُ لَهُمْ رِكْزاً؛ «و چه بسيار نسلها كه پيش از آنان هلاك كرديم. آيا كسى از آنان را مىيابى يا صدايى از ايشان مىشنوى؟» (مریم/98)
- ↑ . أَنِ اقْذِفِيهِ فِي التَّابُوتِ فَاقْذِفِيهِ فِي الْيَمِّ فَلْيُلْقِهِ الْيَمُّ بِالسَّاحِلِ يَأْخُذْهُ عَدُوٌّ لِي وَ عَدُوٌّ لَهُ وَ أَلْقَيْتُ عَلَيْكَ مَحَبَّةً مِنِّي وَ لِتُصْنَعَ عَلى عَيْنِي؛ «كه او را در صندوقچهاى بگذار، سپس در دريايش افكن تا دريا [رود نيل] او را به كرانه اندازد [و] دشمن من و دشمن وى، او را برگيرد. و مهرى از خودم بر تو افكندم تا زير نظر من پرورش يابى». (طه/39)
- ↑ . «إِذْ تَمْشِي؛ آن گاه كه مىرفت»(طه/40).
- ↑ . Sayoud,2018,P121
- ↑ . ادعای مورخان انگلیسی درباره قرآن بیرمنگام کذب است/ لزوم بررسی دانشمندان مسلمان؛ شباهت صفحات قرآن کشف شده در بیرمنگام با نسخه موجود در فرانسه؛ تصاویر قدیمیترین نسخه قرآن کشف‌شده در دانشگاه «بیرمنگام» انگلیس؛ ساختار متن قرآن ادعای انتساب نسخه بیرمنگام به پیش از اسلام را رد می‌کند؛ کشف نسخه قرآن بیرمنگام نظریات انحرافی «الهاجریه» را مردود کرد/ دلایل صحت قدمت نسخه؛ نسخه قرآن بیرمنگام متعلق به پیش از اسلام است!
- ↑ . نسخه بیرمنگام مبنای بسیاری از پژوهش‌های قرآنی می‌شود/ بی‌اطلاعی از ۸۰۰ هزار نسخه خطی
- ↑ . خطای علمی در کشف تاریخ نسخه بیرمنگام؛ کشف «قدیمیترین» نسخه قرآن در دانشگاه بیرمنگام انگلیس؛ قدمت نسخه تنها با آزمایش رادیوکربن مشخص نمی‌شود/ لزوم بررسی خط نسخه قرآن بیرمنگام؛ قدمت اعلام شده برای نسخه خطی قرآن دانشگاه «بیرمنگام» غلوآمیز نیست؛ تفاوت سبک نگارش نسخه بیرمنگام با عصر جاهلی؛ ناقض ادعای پژوهشگران انگلیسی؛ «کربن ۱۴» نشان‌دهنده تاریخ دقیق نگارش خط نیست
- ↑ . مؤلفه‌ها و راهکارهای تعیین قدمت نسخ خطی قرآن
- ↑ . قدیمیترین قرآن مکتوب جهان بازآفرینی شد
- ↑ . قرآن و حقیقتی که انکار می‌شود/ نسخه بیرمنگام ترتیب سور را تایید می‌کند
- ↑ تفاوت سبک نگارش نسخه بیرمنگام با عصر جاهلی؛ ناقض ادعای پژوهشگران انگلیسی