مهریه

مهریه؛ هدیه به زن بر ذمه شوهر. هنگامی که مرد و زنی با یکدیگر ازدواج می¬کنند، مرد باید مقدار مال معینی (یا چیزی که جایگزین مال باشد) را به¬ همسر خود اهداء کرده یا آنکه متعهد شود تا آن را پرداخت نماید.

تعریف

هنگامی که مرد و زنی با یکدیگر ازدواج می¬کنند، مرد باید مقدار مال معینی (یا چیزی که جایگزین مال باشد) را به¬ همسر خود اهداء کرده یا آنکه متعهد شود تا را پرداخت نماید.

مهریه پیش از اسلام

پیش از اسلام آیین مهریه دادن نزد عرب متداول بوده و اسلام با اندکی اصلاح در روند آن، مسئله مهریه را امضا کرده¬است، ازاین¬رو هر مرد مسلمانی موظف است تا به حکم شریعت، مهریه همسر خویش را پرداخت نماید چراکه آن یک دِین بر ذمه او است. الفاظ مختلفی بر مهریه اطلاق شده¬اند که شامل: صداق، نحلة، اجر و کابین است.

مهریه در قرآن و روایات

آیه چهارم سوره مبارکه نساء مستقیماً به موضوع لزوم پرداخت نفقه زنان اشاره کرده¬است. براساس این آیه بر مردان لازم است تا مهریه همسران خود را از روی طیب نفس پرداخت¬کنند، نه آنکه همچون دیگر دیون بدان بنگرند و با آن به¬سردی برخورد کنند.

در برخی روایات ادعا شده¬است که موضوع مهریه از همان دوران خلقت آدم و حوا مطرح بوده و در آن زمان حضرت آدم(ع)، حوا را از خداوند خواستگاری کرده و تعلیم معارف الهی را مهریه او قرار داده-است. نکته مهمی که در روایات بدان اشاره شده، ناپسند بودن زیادی مهریه است تا آنجا که شوم¬ترین زنان را آنهایی خوانده¬اند که مهریه بالایی طلب می-کنند. خطاب به مردان نیز اینگونه بیان گردیده که نپرداختن مهریه و ظلم کردن به همسر در زمینه مهریه از پلیدترین گناهان خوانده شده و مردان را از ارتکاب بدان نهی کرده-اند. بنابراین علاوه برآنکه مردان ناگزیر از مهریه دادن هستند به بانوان نیز توصیه شده تا در این زمینه برشوهران خویش آسان بگیرند و مهریه بالایی را طلب نکنند و از این طریق موجب شومی زندگانی خویش نشوند.

مهریه از منظر فقه اسلامی

در سنت فقهی، مهریه¬ها در سه گروه تقسیم¬بندی می¬شوند:

۱- مهرالمسمّی: مهریه¬ای که ضمن عقد نکاح یا بعداً به تراضی طرفین تعیین گردد. حال اختیار تعیین مهر ممکن است حسب مورد به زوج یا زوجه یا شخصی سومی سپرده شود و میزان آن نیز مطابق قانون منوط به تراضی طرفین است اما نمی¬تواند بیش از مهر المثل باشد.

۲- مهر المثل: مهریه¬ای که بر حسب عرف و عادت و با توجه به وضع زن از نظر زیبایی، تحصیلات و ...، صرفا در شرایط ذیل تعیین می‌گردد: أ) مهر المسمی تعیین نشده و دخول انجام شده باشد؛ ب) در مواردی که مهر المسمی به جهتی از جهات باطل شود؛

۳- مهر المتعه: هرگاه در عقد نکاح مهر ذکر نشده باشد و شوهر قبل از نزدیکی و تعیین مهر، زن خود را طلاق دهد زن مستحق مهر المتعه است. در مهر المتعه، وضعیت اقتصادی و استطاعت مالی شوهر و وضعیت و شئونات زن جهت تعیین مقدار آن مورد لحاظ قرار می-گیرد.

در منابع اسلامی از اصطلاح «مهرالسنة» نیز سخن به¬میان می¬آید. آنچنان که در تاریخ و روایات آمده میزان مهریه دختر رسول خدا(ص) 500 درهم بوده و پس از آن این مبلغ به¬عنوان مهرالسنه شناخته و معرفی شده¬است و دیگر ائمه نیز از آن سنت پیروی کرده-اند.

یک شرط بسیار مهم در مهریه، عندالمطالبه بودن آن است بدین¬معنا که هرزمان زن مهریه خود را طلب کند مرد ملزم به پرداخت آن است اما در سنت اسلامی گونه دیگری هم است که از آن به عندالإستطاعة یاد می¬کنند بدین¬صورت که با توافق طرفین، پس از تقاضای مهریه توسط زن، مرد هرزمان که استطاعت مالی پرداخت آن را داشت بدان اقدام می¬کند و اینگونه از محکومیت قضایی رهایی می-یابد.

مهریه در جهان امروز

دلیل اصلی وضع قانون مهریه در اسلام، تبیین مطلوب بودن زن و طالب بودن مرد است؛ درواقع مرد با پرداخت مهریه به همسرش خلوص نیت و صداقت خود را در خواستن و علاقه¬مندی به همسرش بیان می¬کند. امروزه اما مهریه از کارکرد اصلی خودش خارج شده و برای آن اهداف دیگری درنظر گرفته می-شود. مهریه که باید نشان¬دهنده صداقت مرد در خواستن همسرش باشد، امروزه کارکردی دیگری یافته و تبدیل به ابزاری برای روز مبادا گردیده¬است. برخی از دختران به¬سبب فخرفروشی و چشم‌وهم‌چشمی، مبالغ بسیاری را به¬عنوان مهریه¬های خود تقاضا می¬کنند که نتیجه غلبه روحیات اقتصادی و نگرش¬های مادی بر ارزش¬های معنوی است و به¬تبع آن، تغییرات کلی در نظامات و ارزش¬های اجتماعی حاکم بر جامعه واقع می-گردد.

آسیب های افزایش مهریه

از تبعات افزایش مهریه نیز می¬توان به افزایش سن ازدواج، عدم گرایش به ازدواج دائم، کاهش نرخ ازدواج، افزایش بزهکاری¬های اجتماعی و ... اشاره-کرد.

منابع

ایکنا

ویکی اهل بیت