اصحاب شمال

اصحاب شمال؛ گروهی که در قرآن از آنها یاد شده و در روز قیامت نامه عملشان را با دست چپ دریافت می‌کنند و جایگاهشان جهنم است.

معرفی

از«اصحاب الشمال» فقط یکبار در قرآن کریم یاد شده است، چنانکه می‌فرماید:« وَأَصْحَابُ الشِّمَالِ مَا أَصْحَابُ الشِّمَالِ فِي سَمُومٍ وَحَمِيمٍ وَظِلٍّ مِنْ يَحْمُومٍ لَا بَارِدٍ وَلَا كَرِيمٍ إِنَّهُمْ كَانُوا قَبْلَ ذَلِكَ مُتْرَفِينَ وَكَانُوا يُصِرُّونَ عَلَى الْحِنْثِ الْعَظِيمِ وَكَانُوا يَقُولُونَ أَئِذَا مِتْنَا وَكُنَّا تُرَابًا وَعِظَامًا أَإِنَّا لَمَبْعُوثُونَ أَوَآبَاؤُنَا الْأَوَّلُونَ» (واقعه 41-48) .(و نگونبختان، چه(وضع و) حالی دارند نگونبختان؟ در آتشباد و آب جوش خواهند بود. و در سایه‌ای از دود سیاه که نه خنک است و نه ارزشمند. آنان پیش از این نازپرور بودند. و بر گناه بزرگ(شرک) پای می‌فشردند. و می‌گفتند: آیا چون بمیریم و خاک و استخوانهایی شویم آیا برانگیخته می‌شویم؟ آیا پدران نخستین ما(نیز برانگیخته می‌شوند).

آنچه مفسران در آن اتفاق نظر دارند هم معنایی اصحاب المشامه و اصحاب الشمال و نگونبختی آنان است. اما اینکه چرا چنین نگونبختانی به اصحاب الشمال یا اصحاب المشئمه نامبردار شده‌اند، مفسران نظریات گوناگونی ابراز کرده‌اند. برخی گویند،عرب سمت چپ و دست چپ را مظهر شومی می‌داند، اصحاب شمال یا«دست چپی» گفته‌اند. برخی دیگر وجه این تسمیه را در آن دانسته‌اند که نام کردارشان را به دست چپ آنان خواهند داد و در قرآن کریم آنان که نامه اعمالشان را با دست چپ دریافت می‌دارند، کسانی‌اند که رستگار نمی‌شوند. مبرّد گفته است، از آن روی به این گروه« اصحاب الشمال» گویند که از قافله هدایت یافتگان عقب مانده‌اند و در متون ادب عرب می‌توان برای چنین شیوه بیانی امثالی دیگر نیز یافت.

ارجاعات

این مدخل برگرفته از دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی است و مقاله آن هنوز به طور کامل تدوین نیافته است.